ಅರಸ ಎಂಬ ಪದ ಹಿನ್ನಡವಳಿ ಓದಿದವರಿಗೆ ಪರಿಚಯವಿರುವೇ ಪದವೇ. ಅದರ ಬಳಕೆಗಳು ಹೀಗಿವೆ
೧. ಈ ಗುಡಿಯನ್ನು ಅರಸರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಲಾಯಿತು
೨. ಆಳಾಗಿ ದುಡಿ. ಅರಸನಂತೆ ಉಣ್ಣು ( ನಾಣ್ಣುಡಿ)
೩. ಮಯ್ಸೂರಿನ ಒಡೆಯರದೇ ಕನ್ನಡದ ಕೊನೆಯ ಅರಸು ಮನೆತನ. .
ಅರಸ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ’ರಾಜ’, ದೊರೆ , ಒಡೆಯ ಎಂಬ ಹುರುಳುಗಳಿವೆ. Ka. arasa (in cpds. ara-), arasu king, lord [DED 201]
ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ’ಚ’ ಎಂಬ ಒಟ್ಟನ್ನು ಬಳಸಿ ಗಂಗುರುತು( ಪುಲ್ಲಿಂಗ) ಪದಗಳನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು...ಎತ್ತುಗೆಗೆ
ಬಲ +ಚ = ಬಲಚ
ಎಡ +ಚ = ಎಡಚ
ಕೋ+ಚ = ಕ್ವಾಚ ( ವಕ್ರಬುದ್ದಿಯುಳ್ಳವನು)
ಕೆಂ+ಚ = ಕೆಂಚ
ಈಗ ’ಅರ’ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ನೀತಿ, ದರ್ಮ, ದಾನ, ಕಟ್ಟಲೆ ಎಂಬ ಹುರುಳುಗಳಿವೆ. Ka. aṟa, aṟu virtue, charity, alms, law, dharma [DED 311]
ಇದಕ್ಕೆ ’ಚ’ ಎಂಬ ಒಟ್ಟನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರೆ ಅರ+ಚ => ಅರಚ ಆಗುತ್ತದೆ.
ಆದರೆ ಕನ್ನಡದ ಉಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ ’ಚ’ ಮತ್ತು ’ಸ’ ಉಲಿಪುಗಳನ್ನು ಒಂದಕ್ಕೊಂದರ ಬದಲಾಗಿ ಹುರುಳು ಕೆಡದೆ ಬಳಸಬಹುದು ಎತ್ತುಗೆಗೆ: ಚಂದ(=ಸಂದ), ಚಳಿ(=ಸಳಿ),
ಹಾಗಾಗಿ, ಅರಚ => ಅರಸ
ಒಬ್ಬ ಒಳ್ಳೆಯ ರಾಜನಾದವನು ನೀತಿವಂತ, ದರ್ಮಪರ, ದಾನಿಯಾಗಿರುವುದಲ್ಲದೆ ನಾಡಿನ ಒಳಿತಿಗಾಗಿ ಕಟ್ಟಲೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ’ಅರಸ’ ಎಂಬ ಪದ ಈ ಎಲ್ಲ ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
I wish this was true, but it isn't, as far as I know.
ReplyDeleteFirst of all, the word is ಅರಸ and not ಅಱಸ; The word for ನೀತಿ, ದರ್ಮ, ದಾನ, ಕಟ್ಟಲೆ is ಅಱ, and not ಅರ.
If we want to say that ಅಱಸ has changed to ಅರಸ -
like many words have, we can't score a point there since in Tamizh & Malayalam, the word is still spelled ಅರಸ and not ಅಱಸ.
Lastly, even the Tamizh word ಅರಸ is said to be a derivative of the word raja; (This is besides the point though).
Hamsanandi..There are many words(same meanign) which have both ಱ, ರ in them
ReplyDeleteKa. baṟe, baṟi, baṟu, baṟa, baṟahu, baṟaḍu, **baraḍu*ಬರಡು,[DED 5513]